สมาธิกฺขนฺธํ ปริปูเรสฺสตีติ ฐานเมตํ วิชฺชติ สมาธิกฺขนฺธํ ปริปูเรตฺวา ปญฺญากฺขนฺธํ ปริปูเรสฺสตีติ ฐานเมตํ วิชฺชตีติ ฯ

---

[๒๓] ปญฺจิเม ภิกฺขเว ชาตรูปสฺส อุปกฺกิเลสา เยหิ อุปกฺกิเลเสหิ อุปกฺกิลิฏฺฐํ ชาตรูปํ น เจว มุทุ โหติ น กมฺมนิยํ น จ ปภสฺสรํ ปภงฺคุ จ น จ สมฺมาอุเปติ กมฺมาย กตเม ปญฺจ อโย โลหํ ติปุ สีสํ สชฺฌํ อิเม โข ภิกฺขเว ปญฺจ ชาตรูปสฺส อุปกฺกิเลสา เยหิ อุปกฺกิเลเสหิ อุปกฺกิลิฏฺฐํ ชาตรูปํ น เจว มุทุ โหติ น จ กมฺมนิยํ น จ ปภสฺสรํ ปภงฺคุ จ น จ สมฺมาอุเปติ กมฺมาย ยโต จ โข ภิกฺขเว ชาตรูปํ อิเมหิ ปญฺจหิ อุปกฺกิเลเสหิ วิมุตฺตํ ๑ โหติ ตํ โหติ ชาตรูปํ มุทุ จ กมฺมนิยํ จ ปภสฺสรํ จ น จ ปภงฺคุ สมฺมาอุเปติ กมฺมาย ยสฺส กสฺสจิ ๒ ปิลนฺธนวิกติยา อากงฺขติ ยทิ มุทฺทิกาย ยทิ กุณฺฑลาย ยทิ คีเวยฺยเกน ๓ ยทิ สุวณฺณมาลาย ตญฺจสฺส อตฺถํ อนุโภติ เอวเมว โข ภิกฺขเว ปญฺจิเม จิตฺตสฺส อุปกฺกิเลสา เยหิ อุปกฺกิเลเสหิ อุปกฺกิลิฏฺฐํ จิตฺตํ น เจว มุทุ โหติ น จ กมฺมนิยํ น จ ปภสฺสรํ ปภงฺคุ จ น จ สมฺมาสมาธิยติ อาสวานํ ขยาย กตเม ปญฺจ กามจฺฉนฺโท พฺยาปาโท ถีนมิทฺธํ อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจํ วิจิกิจฺฉา อิเม โข ภิกฺขเว ปญฺจ จิตฺตสฺส อุปกฺกิเลสา เยหิ อุปกฺกิเลเสหิ อุปกฺกิลิฏฺฐํ จิตฺตํ น เจว มุทุ โหติ น จ กมฺมนิยํ น จ ปภสฺสรํ ปภงฺคุ จ น จ #๑ สี. วิปฺปมุตฺตํ ฯ ๒ ม. สพฺพตฺถ วาเรสุ ยสฺสา ยสฺสา จ ฯ โป. ยสฺส ยสฺส จ ฯ #๓ ม. คีเวยฺยกาย ฯ