วิราคา วิมุจฺจติ ฯ วิมุตฺตสฺมึ วิมุตฺตมิติ ญาณํ โหติ ฯ ขีณา ชาติ วุสิตํ พฺรหฺมจริยํ กตํ กรณียํ นาปรํ อิตฺถตฺตายาติ ปชานาตีติ ฯ อิทมโวจ ภควา ฯ อตฺตมนา เต ภิกฺขู ภควโต ภาสิตํ อภินนฺทท ฯ อิมสฺมึ จ ปน เวยฺยากรณสฺมึ ภญฺญมาเน ตสฺส ภิกฺขุสหสฺสสฺส อนุปาทาย อาสเวหิ จิตฺตานิ วิมุจฺจึสูติ ฯ ฉฏฺฐํ ฯ

---

[๓๒] เอวมฺเม สุตํ เอกํ สมยํ ภควา ราชคเห วิหรติ เวฬุวเน กลนฺทกนิวาเป ฯ ตตฺร โข ภควา ภิกฺขู อามนฺเตสิ สพฺพํ ภิกฺขเว อนฺธภูตํ ฯ กิญฺจ ภิกฺขเว สพฺพํ อนฺธภูตํ ฯ จกฺขุํ ภิกฺขเว อนฺธภูตํ รูปา อนฺธภูตา จกฺขุวิญฺญาณํ อนฺธภูตํ จกฺขุสมฺผสฺโส อนฺธภูโต ยมฺปิทํ จกฺขุสมฺผสฺสปจฺจยา อุปฺปชฺชติ เวทยิตํ สุขํ วา ทุกฺขํ วา อทุกฺขมสุขํ วา ตมฺปิ อนฺธภูตํ ฯ เกน อนฺธภูตํ ฯ ชาติยา ชราย มรเณน โสเกหิ ปริเทเวหิ ทุกฺเขหิ โทมนสฺเสหิ อุปายาเสหิ อนฺธภูตนฺติ วทามิ ฯเปฯ ชิวฺหา อนฺธภูตา รสา อนฺธภูตา ชิวฺหาวิญฺญาณํ อนฺธภูตํ ชิวฺหาสมฺผสฺโส อนฺธภูโต ยมฺปิทํ ชิวฺหาสมฺผสฺสปจฺจยา อุปฺปชฺชติ เวทยิตํ สุขํ วา ทุกฺขํ วา อทุกฺขมสุขํ วา ตมฺปิ อนฺธภูตํ ฯ เกน อนฺธภูตํ ฯ ชาติยา ชราย มรเณน โสเกหิ ปริเทเวหิ ทุกฺเขหิ โทมนสฺเสหิ อุปายาเสหิ อนฺธภูตนฺติ วทามิ ฯเปฯ มโน อนธภูโต ธมฺมา อนฺธภูตา มโนวิญฺญาณํ อนฺธภูตํ มโนสมฺผสฺโส อนฺธภูโต ยมฺปิทํ มโน- สมฺผสฺสปจฺจยา อุปฺปชฺชติ เวทยิตํ สุขํ วา ทุกฺขํ วา อทุกฺขมสุขํ