ว่าด้วยประเภทและอาการแห่งทุกข์ตามหลักทั่วไป

จบ

นิทเทศ ๒ ว่าด้วยทุกข์สรุปในปัญจุปาทานักขันธ์

( มี ๙๕ เรื่อง)

ภิกษุ ท. ! กล่าวโดยสรุปแล้ว ปัญจุปาทานักขันธ์ เป็นตัวทุกข์นั้น เป็นอย่างไรเล่า ? ภิกษุ ท. ! ปัญจุปาทานักขันธ์นั้น ได้แก่สิ่งเหล่านี้คือ ขันธ์อันเป็นที่ตั้งแห่งความยึดมั่นคือ รูป, ขันธ์อันเป็นที่ตั้งแห่งความยึดมั่นคือ เวทนา, ขันธ์อันเป็นที่ตั้งแห่งความยึดมั่นคือ สัญญา, ขันธ์อันเป็นที่ตั้งแห่งความยึดมั่นคือ สังขาร, และขันธ์อันเป็นที่ตั้งแห่งความยึดมั่นคือ วิญญาณ. เหล่านี้แล เรียกว่า กล่าวโดยสรุปแล้ว ปัญจุปาทานักขันธ์ เป็นตัวทุกข์.