-(นี้เป็นเครื่องแสดงว่า สังฆสามัคคีนั้นเป็นพุทธประสงค์และเป็นที่สบพระอัธยาศัย).

หมวด ฉ. ว่าด้วย โทษของการขาดสัมมาสังกัปปะ

อาการเกิดแห่งอกุศลวิตกหรือมิจฉาสังกัปปะ

ภิกษุ ท. ! กามวิตก ย่อมเกิดอย่างมีเหตุให้เกิด (นิทาน) ไม่ใช่เกิด อย่างไม่มีเหตุให้เกิด. พ๎ยาปาทวิตก ย่อมเกิดอย่างมีเหตุให้เกิด ไม่ใช่เกิดอย่างไม่มีเหตุให้เกิด. วิหิงสาวิตก ย่อมเกิดอย่างมีเหตุให้เกิด ไม่ใช่เกิดอย่างไม่มีเหตุให้เกิด.

ก. กรณีกามวิตก

ภิกษุ ท. ! กามวิตก (ความตริตรึกในกาม) ย่อมเกิดอย่างมีเหตุให้เกิดไม่ใช่ เกิดอย่างไม่มีเหตุให้เกิด ; นั้นเป็นอย่างไรเล่า ?

ภิกษุ ท. ! เพราะอาศัยกามธาตุ จึงเกิดกามสัญญา;

เพราะอาศัยกามสัญญา จึงเกิดกามสังกัปปะ;

เพราะอาศัยกามสังกัปปะ จึงเกิดกามฉันทะ;

เพราะอาศัยกามฉันทะ จึงเกิดกามปริฬาหะ (ความเร่าร้อน เพื่อจะได้กาม);

เพราะอาศัยกามปริฬาหะ จึงเกิดกามปริเยสนา (การแสวงหากาม)

ภิกษุ ท. ! บุถุชนผู้ไม่มีการสดับ เมื่อแสวงหาอยู่อย่างแสวงหากาม ย่อมปฏิบัติผิดโดยฐานะสาม คือ โดยกาย โดยวาจา โดยใจ.

ข. กรณีพ๎ยาปาทวิตก

ภิกษุ ท. ! พ๎ยาปาทวิตก [ความตริตรึกในพ๎ยาบาท (มุ่งร้าย)] ย่อมเกิดอย่างมีเหตุให้เกิด ไม่ใช่เกิดอย่างไม่มีเหตุให้เกิด; นั้นเป็นอย่างไรเล่า ?

ภิกษุ ท. ! เพราะอาศัยพยาปาทธาตุ จึงเกิดพยาปาทสัญญา;

เพราะอาศัยพยาปาทสัญญา จึงเกิดพยาปาทสังกัปปะ;

เพราะอาศัยพยาปาทสังกัปปะ จึงเกิดพยาปาทฉันทะ;

เพราะอาศัยพยาปาทฉันทะ จึงเกิดพยาปาทปริฬาหะ- (ความเร่าร้อนเพื่อจะได้ทำการพยาบาท);

เพราะอาศัยพยาปาทปริฬาหะ จึงเกิดพยาปาทปริเยสนา.

ภิกษุ ท. ! ปุถุชนผู้ไม่มีการสดับ เมื่อแสวงหาอยู่อย่างแสวงหาพยาบาท ย่อมปฏิบัติผิดโดยฐานะสาม คือ โดยกาย โดยวาจา โดยใจ.

ค. กรณีวิหิงสาวิตก

ภิกษุ ท. ! วิหิงสาวิตก [ความตริตรึกในวิหิงสา (เบียดเบียน)] ย่อมเกิดอย่างมีเหตุให้เกิด ไม่ใช่เกิดอย่างไม่มีเหตุให้เกิด; นั้นเป็นอย่างไรเล่า ?

ภิกษุท. ! เพราะอาศัยวิหิงสาธาตุ จึงเกิดวิหิงสาสัญญา;

เพราะอาศัยวิหิงสาสัญญา จึงเกิดวิหิงสาสังกัปปะ;

เพราะอาศัยวิหิงสาสังกัปปะ จึงเกิดวิหิงสาฉันทะ;

เพราะอาศัยวิหิงสาฉันทะ จึงเกิดวิหิงสาปริฬาหะ- (ความเร่าร้อนเพื่อจะได้ทำการเบียดเบียน);

เพราะอาศัยวิหิงสาปริฬาหะ จึงเกิดวิหิงสาปริเยสนา.

ภิกษุ ท. ! ปุถุชนผู้ไม่มีการสดับ เมื่อแสวงหาอยู่อย่างแสวงหาวิหิงสา ย่อมปฏิบัติผิดโดยฐานะสาม คือ โดยกาย โดยวาจา โดยใจ.